Seksualność jest integralną cechą naszej tożsamości. Towarzyszy nam przez całe życie i podlega zmianom. Naturalną rzeczą jest, że pod różną postacią przejawiają ją również dzieci. To, jak jest ona wyrażana zależne jest od etapu rozwoju dziecka. Mówiąc o seksualności nie mamy na myśli wyłącznie czynności seksualnych, wyraża się ona także w wypowiedziach, pytaniach, myślach, dotyku, zainteresowaniach i ciekawości. Niestety może ona przyjmować również formę zachowań ryzykownych, dlatego rolą dorosłych jest zapewnienie wsparcia i ochrony dzieciom, które przejawiają zachowania seksualne narażające je na niebezpieczeństwo lub wyrządzenie krzywdy innym.
Jak rozpoznać, które zachowania seksualne dziecka są normą, które powinny w nas wzbudzić niepokój, a które są krzywdzące innych albo autodestrukcyjne?
U dzieci w wieku do 4-5 lat normą jest:
brak zawstydzenia nagością, dotykanie swojego ciała i genitaliów (także podczas zabawy, kąpieli), masturbacja (nie dominuje nad innymi formami codziennej aktywności), zainteresowanie częściami i funkcjami ciała, uczestnictwo w zabawach naśladujących codzienne życie (zabawa w lekarza, rodzinę) związanych z oglądaniem/dotykaniem części ciała znajomych dzieci, zainteresowanie intymnymi częściami ciała osób dorosłych (piersi/pośladki/genitalia), ciekawość i pytania dotyczące sfery seksualnej np. skąd się biorą dzieci.
Niepokój rodziców powinny wzbudzić:
przedkładanie masturbacji nad inne formy aktywności, uporczywe obserwowanie innych osób w trakcie czynności seksualnych, w toalecie albo nagich, wchodzenie za innymi osobami do toalety/łazienki, próby dotykania ich, uporczywe dotykanie genitaliów/intymnych części ciała innych dzieci, próby dotykania lub dotykanie intymnych części ciała osób dorosłych, dotykanie genitaliów zwierząt mimo upomnień ze strony dorosłych.
Konieczność natychmiastowej ochrony i dodatkowej pomocy
dotyczy dzieci, u których występują: kompulsywna masturbacja, która może powodować urazy albo jest szczególnie uporczywa, uporczywe poruszanie tematyki seksualnej w rozmowach, zabawach, pracach plastycznych, ujawnienie przez dziecko wykorzystywania seksualnego, uporczywe naśladowanie zachowań erotycznych lub czynności seksualnych, natarczywe dotykanie genitaliów/intymnych części ciała innych osób, przymuszanie innych dzieci do czynności seksualnych, podejmowanie zachowań seksualnych z innymi dziećmi np. penetracja przy użyciu przedmiotów, masturbowanie innych, seks oralny, wystąpienie choroby przenoszonej drogą płciową.
W wieku 6-10 lat normatywnymi zachowaniami seksualnymi są:
kształtujące się poczucie wstydu związanego z nagością, dotykanie swoich genitaliów, masturbacja- z rosnącą świadomością, że jest to czynność prywatna, zaciekawienie genitaliami innych dzieci (zabawa „w doktora”, wzajemne pokazywanie genitaliów), zaciekawienie seksualności (pytania dotyczące tego, skąd się biorą dzieci/płci/związków/czynności seksualnych), wypowiedzi z użyciem wulgaryzmów, wyrazów opisujących czynności fizjologiczne lub nazw intymnych części ciała.
Konieczność monitorowania sytuacji dziecka
występuje w przypadku następujących zachowań: przedkładanie masturbacji nad inne formy aktywności, masturbacja w miejscach publicznych, z udziałem innych i/lub prowadząca do urazów, wypowiedzi, zabawy, prace plastyczne o jawnie seksualnym charakterze, natarczywe pytania dotyczące seksualności mimo otrzymywania odpowiedzi, rozbieranie się i/lub eksponowanie intymnych części ciała w miejscach publicznych, mimo zwracania uwagi na niewłaściwość tego zachowania, podglądanie innych nago, dotykanie ich intymnych części ciała, dążenie do obnażania innych dzieci (ściąganie spodni, podnoszenie spódniczek) mimo upomnień, uporczywe naśladowanie relacji erotycznych, angażowanie w te czynności innych dzieci i dorosłych, dotykanie genitaliów zwierząt mimo zakazów, używanie Internetu lub telefonu do kontaktowania się z nieznajomymi i przekazywanie danych umożliwiających identyfikację.
Niezbędna natychmiastowa reakcja i pomoc
musi pojawić się, gdy u dziecka zauważone zostały: kompulsywna masturbacja (w tym prowadząca do samookaleczania), poszukiwanie „widowni” dla prezentowania zachowań seksualnych, ujawnienie przez dziecko wykorzystania seksualnego, agresja rówieśnicza zawierająca elementy agresji seksualnej (rozbieranie i dotykanie rówieśników wbrew ich woli, groźby seksualne w rysunkach/sms-ach, zachowania seksualne z udziałem dużo młodszych lub słabiej rozwiniętych dzieci, symulowanie lub uczestniczenie w czynnościach seksualnych wykraczających poza zachowania typowe dla wieku (seks oralny, stosunek płciowy), aktywność seksualna z udziałem zwierząt, przekazywanie nieznajomym przez Internet lub telefon danych umożliwiających identyfikację, przekazywanie wizerunków o charakterze seksualnym, wystąpienie choroby przenoszonej drogą płciową.
Dorosły ma obowiązek reagować zawsze, gdy zachowanie dziecka jest: niezgodne z prawem, niezgodne z regułami obowiązującymi w przedszkolu/szkole, jest ryzykowne dla dziecka i/lub innych, zaburza relacje dziecka z innymi, zagraża życiu dziecka.
