W większości przypadków u dzieci i młodzieży mamy do czynienia z normalnymi i zdrowymi zachowaniami seksualnymi. Zaobserwowanie ich jest okazją do rozmowy na temat seksualności. Warto jednak obserwować dzieci, ponieważ część z nich ujawnia – z różnych powodów – zachowania seksualne ryzykowne bądź wręcz krzywdzące – siebie lub innych. Należy pamiętać, że każde zachowanie pełni jakąś funkcję. Kiedy zrozumiemy przyczyny zachowania dziecka, wówczas będziemy mogli zareagować w odpowiedni sposób do jego potrzeb rozwojowych. Ważna jest edukacja na temat seksualności, gdyż sprzyja ona otwartej, szczerej komunikacji i tworzy podstawy dla rozwoju zdrowych zachowań i postaw seksualnych.
Zachowania seksualne typowe dla dzieci w wieku 11-14 lat
Wśród zachowań seksualnych typowych dla dzieci w wieku 11-14 lat wyróżniamy: rosnącą potrzebę prywatności, masturbację na osobności, zaciekawienie i poszukiwanie informacji na temat seksualności, rozmowy o seksie, zainteresowanie lub/i uczestnictwo w młodzieńczych związkach („chodzenie” z chłopakiem/dziewczyną), przytulanie się, całowanie, dotykanie ze znajomymi rówieśnikami, wzajemne oglądanie i porównywanie intymnych części ciała wśród rówieśników tej samej płci.
Niepokój powinny natomiast wzbudzić następujące zachowania: przedkładanie masturbacji nad inne formy aktywności, masturbacja w miejscach publicznych, z udziałem innych i/lub prowadząca do urazów, uporczywe wypowiedzi, prace plastyczne, zabawy o charakterze seksualnym lub zawierające groźby seksualne, poszukiwanie materiałów dla dorosłych np. filmów, gier, publikacji internetowych zawierających treści seksualne, wielokrotne wyrażanie obawy przed ciążą lub chorobami przenoszonymi drogą płciową, wyraźna zmiana w zachowaniu np. flirtowanie w sposób typowy dla starszej młodzieży lub osób dorosłych, preferowanie relacji z istotnie starszymi nastolatkami bądź dorosłymi, podejmowanie czynności seksualnych z rówieśnikiem, wykraczających poza zachowania typowe dla wieku np. głębokie pocałunki, wzajemna masturbacja, seks oralny i/lub stosunek płciowy ze znajomym partnerem w podobnym wieku i o zbliżonym stopniu rozwoju, używanie Internetu lub telefonu komórkowego do kontaktowania się z osobami nieznajomymi i przekazywanie danych umożliwiających identyfikację.
Natychmiastowa reakcja powinna nastąpić, gdy zaobserwujemy: kompulsywną masturbację np. prowadzącą do samookaleczania, poszukiwanie „widowni” dla prezentowania zachowań seksualnych, nakłanianie innych do aktywności seksualnej przy użyciu technik uwodzenia np. prezenty, kłamstwa, pochlebstwa, zmuszanie innych do czynności seksualnych, seks oralny i/lub stosunek płciowy z osobami istotnie różniącymi się wiekiem, stopniem rozwoju, celowe przesyłanie i/lub publikowanie wizerunków o charakterze seksualnym przedstawiających siebie lub inną osobę, w tym pornografii dziecięcej, utrzymane w tajemnicy przed znajomymi czy osobami dorosłymi umówienie się na spotkanie z osobą poznaną przez Internet, kontakty seksualne ze zwierzętami, aktywność seksualna w zamian za pieniądze lub inne korzyści materialne, wystąpienie choroby przenoszonej drogą płciową lub ciąży.
Zachowania seksualne młodzieży w wieku 15-17 lat
Zdrowe zachowania seksualne młodzieży w wieku 15-17 lat: wyraźna potrzeba prywatności, masturbacja na osobności, poszukiwanie informacji na temat seksualności, oglądanie materiałów erotycznych w celu osiągnięcia podniecenia seksualnego, rozmowy zawierające treści jawnie seksualne, wulgaryzmy i żarty o podtekście seksualnym, zainteresowanie i/lub bycie w związku z osobą tej samej lub odmiennej płci, czynności seksualne z partnerem w podobnym wieku i o podobnym stopniu rozwoju.
Poza normę rozwojową wykraczają następujące zachowania: zaabsorbowanie seksualnością zakłócające codzienne funkcjonowanie, celowe podglądanie innych gdy są nago lub w trakcie czynności seksualnych, jawne wypowiedzi, prace plastyczne lub czynności, które są obsceniczne lub zawierają groźby seksualne, eksponowanie intymnych części ciała w miejscach publicznych, w obecności rówieśników np. obnażanie się, wykorzystywanie Internetu lub telefonu komórkowego do przesyłania i odbierania wizerunków seksualnych innej osoby za jej zgodą, wystąpienie ciąży lub choroby przenoszonej drogą płciową.
Zachowania autodestrukcyjne lub krzywdzące innych to: kompulsywna masturbacja np. prowadząca do samookaleczania, masturbacja w miejscach publicznych, poszukiwanie „widowni” do prezentowania zachowań seksualnych, szczególne zainteresowanie agresywną lub/i nielegalną pornografią np. dziecięcą, seks oralny lub/i stosunek płciowy z osobami istotnie różniącymi się wiekiem, stopniem rozwoju, nakłanianie innych osób do aktywności seksualnej przy użyciu technik uwodzenia, świadome przesyłanie i/lub publikowanie seksualnych wizerunków innej osoby bez jej zgody, utrzymywanie w tajemnicy spotkań z osobami poznanymi przez Internet, kontakty seksualne ze zwierzętami, aktywność seksualna w zamian za pieniądze, korzyści materialne, możliwość mieszkania, narkotyki lub/i alkohol, zmuszanie innych do czynności seksualnych, ryzykowanie zachowania seksualne np. seks bez zabezpieczenia, podejmowanie czynności seksualnych pod wpływem alkoholu czy narkotyków, kontakty seksualne z wieloma partnerami lub/i częste zmiany partnera.
